آشنایی با ۱۰ لباس محلی اقوام ایرانی

صحبت از لباس محلی اقوام ایرانی که به میان می‌آید، بازتابی از فرهنگ، تاریخ، اقلیم و سبک و سیاق زندگی مردم ایران‌زمین را در پی خواهد داشت. هویت و اصالت اقوام ایرانی تا حد زیادی در پوشاک محلی‌شان به نمایش گذاشته می‌شود. در این مطلب به رایج‌ترین لباس محلی اقوام ایرانی در اقصی نقاط ایران پهناور می‌پردازیم.

۱۰ لباس محلی اقوام ایرانی

• لباس محلی آذربایجان

لباس‌های آذری از قدمت و اصالت زیادی در میان لباس محلی اقوام ایرانی برخوردار هستند. لباس سنتی آذری می‌تواند وضعیت تأهل و برخی ویژگی‌های فرد پوشاننده را در بر گیرد. به طور کلی می‌توان گفت لباس مردان آذری چاوک و قبا (نوعی کت بلند) با کلاه لبه‌ دار است و لباس زنان آذری تن‌پوش‌های بلند، جلیقه، چارقد و روسری‌های گل‌ دار.

• لباس محلی کردستان

یکی دیگر از اقوام با اصالت و قدیمی، مردمان کرد زبان هستند که آداب و رسوم خاصی را در  پوشش و در میان لباس محلی اقوام ایرانی دارند. لباس زنان کرد از پارچه‌هایی پر از جزئیات و بسیار زیبا با رنگ‌های درخشان تهیه می‌شود. لباس مردان کرد در رنگ‌های خنثی و ساده دوخته می‌شود. لباس مردان کرد، چپیه (روسری) و شال بلند، پیراهن‌های بلند و گشاد با شلوارهای در دمپا تنگ؛ و لباس زنان کرد، کلاه‌های مزین به سکه، پیراهن‌های رنگارنگ و جلیقه‌های کارشده است.

• لباس محلی گیلان و مازندران

در شمال کشور، از جمله گیلان و مازندران، زنان از پوشش‌های سنتی مثل «چادرشب» و «دامن‌های چین‌دار» در تنوع رنگی بالا و روشن استفاده می‌کنند. گلدوزی و بافت‌های منحصر‌به‌فرد بر روی پوشاک سنتی زنان شمالی، حس سرزندگی و شادابی را القا می‌کنند. لباس مردان در مناطق شمالی کشور معمولا از جنس پارچه‌های ضخیم، متناسب با آب‌و‌هوای سرد و مرطوب است و «چوخا» نامیده می‌شود.

لباس مردان گیلانی، شلوار‌های پشمی تنگ و پیراهن‌های کوتاه؛ و لباس زنان گیلانی، دامن‌های بلند و چین‌دار با جلیقه‌های گلدوزی شده است. به طور کلی، لباس مردان مازندران شامل شلوار و پیراهن‌های ساده همراه با کلاه نمدی؛ و زنان مازندرانی، دامن‌های چین‌دار و پیراهن‌های بلند با چارقد به تن می‌کنند.

• لباس محلی بختیاری

پوشش زنان در قوم لر بختیاری، از تنوع رنگی و تزئینات زیاد بر روی لباس برخوردار است. راحتی و زیبایی پوشش زنان لر بختیار با فعالیت‌های روزمره آن‌ها مطابقت دارد. منجوق‌دوزی و پولک‌دوزی بر روی لباس زنان بختیاری بر زیبایی و چشم‌نوازی پارچه و لباسشان میافزاید. مردان بختیاری در تمام مراسم‌ها و زندگی عادیشان، از چوقا و تنبان و کلاه استفاده می‌کنند و تنها پیراهن زیر چوقا، از نظر رنگی (سیاه و سفید) با توجه به مراسم عزا یا عروسی تغییر می‌کند.

لباس مردان بختیاری شامل چوقا (نوعی کت بلند) و کلاه سیاه بزرگ است و زنان بختیاری، لباس‌های بلند با رنگ‌های شاد می‌پوشند و روسری‌های گل‌دار به سر می‌کنند.

• لباس محلی بلوچ

لباس در سیستان و بلوچستان، نشان از پشتوانه فرهنگ و قدمت مردم بلوچ دارد. بلوچ‌ها هنوز هم به لباس‌های سنتی خود پایبند بوده و در زندگی عادی و روزمره‌شان از پوشش‌های قومی خود استفاده می‌کنند.

به طور کلی لباس مردان بلوچ، شلوار و پیراهن بلند، همراه با عمامه و شال را در بر می‌گیرد. زنان در بلوچستان، پیراهن‌های بلند با آستین‌های پهن و شلوارهای گشاد، همراه با جواهرات سنتی می‌پوشند.

• لباس محلی قزوین

در قزوین نیز به مثابه دیگر استان‌ها، زنان و مردان لباس‌های سنتی و محلی به تن می‌کنند. لباس زنان قزوین شامل پیراهن‌های حریر و ابریشم، شلوارهای گشاد از همان جنس پیراهن‌ها، شلیته و روسری می‌شود. گفتنی است یل یا نیم‌تنه لباس زنان اعیان قزوین در گذشته بوده است که از جنس ترمه و استر تافته دوخته می‌شده است. مردان قزوین نیز پیراهن‌هایی با یقه ساده، شلوارهای بلند و گشاد، جلیقه، کلاه و پاپوش استفاده می‌کنند.

• لباس محلی خراسان

خراسان رضوی، استانی پهناور است که دارای تنوع پوششی زیاد نیز می‌باشد. تن‌پوش زنان در این استان شامل شلیته (دامن‌های بلند و پر چین)، جلیقه و قبا می‌شود. شلوار و پاپوش‌هایی چون گیوه و کفش‌های ساده لباس زنان خراسان را کامل می‌کنند. لباس مردان خراسان متشکل از کلاه از جنس نمد یا دستمال (مندیل) و پیراهن‌ از جنس کرباس، ساده و جلو بسته می‌شود که به همراه شلوار و پاپوش پوشیده می‌شود.

• لباس محلی ترکمن‌های ایران

ترکمن‌های ایران در گرگان، گلستان و بخشی از خراسان سکونت دارند. لباس ترکمن‌ها از گلدوزی و جزئیات زیادی بهره‌مند است. نقوش به کار رفته در لباس سنتی ترکمن‌ها ریشه در باورهای آن‌ها دارد. اجزای لباس زنان ترکمن، پیراهن قرمز رنگ به نام قیرمیزکونیک به همراه بالاپوشی به نام چابیت، چارقد (روسری) و یاشماق (روبنده‌ای که زنان ترکمن در مواجهه با نامحرم از آن استفاده می‌کنند) را در بر می‌گیرد. مردان ترکمن نیز بالاپوش گشاد و بلندی به‌نام دون و شلواری به نام بالاق می‌پوشند. کلاه تلپک پشمی یکی از اجزای مهم در لباس مردان ترکمن به شمار می‌آید.

• لباس محلی قشقایی

لباس در ایل قشقایی نیز دارای زیبایی و اصالت بوده و تنوع رنگی بالا یکی از ویژگی‌های لباس محلی در ایل قشقایی است. لباس محلی زنان قشقایی چارقد ظریف و نازک ملیله‌دوزی شده برای پوشش سر، به همراه یاغلوق (دستمال حریر) که بر روی چارقد بسته می‌شود، است. پیراهن‌های بلند با رنگ‌های شاد و دامن در کنار زیورآلات به زیبایی لباس زنان قشقایی می‌افزاید. لباس محلی مردان قشقایی، پیراهن‌های بلند که با شال در کمر بسته می‌شود به همراه شلوار است. مردان قشقایی در فصول سرد چوقا (عبای نازک کرم رنگ) و ارخالق می‌پوشند.

• لباس محلی خوزستان

آخرین لباس محلی اقوام ایرانی که در این مطلب بپوشش محلی زنان عرب‌ خوزستان عبایا (لباس بلند مشکی) و روسری‌های تزیین‌شده با سنگ‌ها و پولک‌های زیباست. مردان عرب در خوزستان، دشداشه (نوعی لباس بلند سفید) و چفیه یا غتره (نوعی سربند مردانه) با عقال (بندی که روی چفیه می‌بندند) را بر سر و تن می‌کنند.

آنچه در این مطلب به آن پرداختیم، تنها بخشی از گوناگونی و زیبایی لباس محلی اقوام ایرانی است. پوشاکی که نسل به نسل منتقل شده است، لباس‌هایی نمادین از فرهنگ و تاریخ غنی سرزمین ایران. به نظر شما لباس محلی اقوام ایرانی چگونه می‌تواند منبع الهام در جهت بازیابی فرهنگ و تمدن کهن ایران‌زمین باشد؟!